Ντοκιμαντέρ και προσωπικές θεωρίες...

Ο λόγος που αποφάσισα να συνεχίσω αυτό το blog ήταν ένα άρθρο που έγραψα σαν απάντηση σε e-mail ενός φίλου. Θα ήθελα να το μεταφέρω και εδώ με σκοπό να προκαλέσω διάλογο πάνω σε αυτά που γράφω.

Ανέφερε λοιπόν ο φίλος τρία ντοκιμαντέρ που ήθελε να προτείνει σε φίλους και απάντησα το παρακάτω εμπλουτίζοντας με links και δύο ακόμα προτάσεις:

"Και επειδή το streaming γαμάει -με σοβαρό συμβιβασμό στην ποιότητα εικόνας-ήχου βέβαια... Αν θέλετε καλή ποιότητα κατεβάστε από bittorent ή rapidshare ή...ζητήστε το από ένα καλό φίλο που ξέρει από αυτά... Ή, αν είστε σίγουροι ότι το ποσό θα πάει κατά το μεγαλύτερο μέρος του στους δημιουργούς, το αγοράζετε γνήσιο φυσικά...- ορίστε links για τις παραπάνω ταινίες:

• The Take
  
• The World According to Monsanto
  
• Supersize Me

Και επειδή λείπουν ντοκιμαντέρ περιβαλλοντικού περιεχομένου από τη μικρή αυτή λίστα, δείτε τα παρακάτω δύο που είδα πρόσφατα και τα θεωρώ από τα κορυφαία στο θέμα τους:

• Home (10 χρόνια σκληρής δουλειάς για να γυρίσει κάτι τόσο καταπληκτικό και το διαθέτει ο ίδιος δωρεάν και μάλιστα σε HD, απλά και μόνο για να δώσει το μήνυμα του!! μόλις βγει σε bluray το αγοράζω γνήσιο για υποστήριξη!)
• The 11th Hour (μπράβο Leonardo! αν βέβαια το διέθετε κι αυτός δωρεάν θα είχε ακόμα μεγαλύτερο αντίκτυπο, αλλά και πάλι μπράβο! έχει φτιάξει ολόκληρο κίνημα βασισμένο στο περιεχόμενο της ταινίας)

Επειδή έχω δει πολλά καλά ντοκιμαντέρ που δεν έχω ώρα τώρα να κάτσω να σας στείλω links, πείτε μου απλά το θέμα που σας ενδιαφέρει και θα σας αναφέρω τα καλύτερα που έχω δει πάνω σε αυτό...Καλή παρακολούθηση! Και να θυμάστε ότι η γνώση είναι απίστευτη δύναμη, αλλά μόνο αν τη χρησιμοποιείς για δράση..."

Ο φίλος απάντησε: "...δεν είναι για το περιβάλλον το world according to Monsanto?" και πήρα εγώ την αφορμή να κάτσω λίγες ώρες και να γράψω το παρακάτω άρθρο, το οποίο θα ήθελα να σχολιάσετε:

"Εν μέρει. Είναι περισσότερο για μια συγκεκριμένη εταιρεία, τη Monsanto, η οποία είναι κατά κάποιο τρόπο ένα από τα τρανταχτά παραδείγματα (το πιο τρανταχτό παράδειγμα για μένα είναι η ExxonMobil) ότι η κακή πλευρά του καπιταλισμού είναι υπεύθυνη για τα μεγαλύτερα προβλήματα της ανθρωπότητας αυτή τη στιγμή, την περιβαλλοντική, την οικονομική και την πολιτική κρίση δηλαδή, στα οποία οφείλονται και πολλά άλλα προβλήματα μας ως συνέπειες. Κάθε σοβαρό περιβαλλοντικό ντοκιμαντέρ βέβαια αναφέρει και αυτό το αίτιο του προβλήματος, αφού είναι πλέον σίγουρο ότι είναι το κύριο αίτιο (παρεμπιπτόντως σας προτείνω εδώ και το The Corporation, εξαιρετικό και βραβευμένο ντοκιμαντέρ, που επίσης διέθεσαν ελεύθερα οι δημιουργοί του)...

Λύση για μένα είναι ο σκεπτόμενος άνθρωπος, αυτός δηλαδή που "ψάχνεται", που δρα έχοντας γνώση του αντικειμένου και των άμεσων και έμμεσων συνεπειών της κάθε δράσης του, αντί να δρα στα τυφλά, κατηγορώντας μετά για τα λάθη του, όταν και αν καταλάβει ότι τα έκανε, ένα κακό "σύστημα", του οποίου δεν αντιλαμβάνεται ότι αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος, ως καταναλωτής και πολίτης.

Συγκεκριμένες προτάσεις για λύση υπάρχουν. Αυτό που είναι παράλογο είναι να λέμε ότι θέλουμε θετική αλλαγή και λύση των προβλημάτων μας και παράλληλα να μεταθέτουμε την ευθύνη σε εξωτερικούς παράγοντες. Ας αντικαταστήσουμε λοιπόν στο μυαλό μας τη φράση "ένα χελιδόνι δε φέρνει την άνοιξη' με τη φράση "γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο" και ας συνειδητοποιήσουμε ότι κάθε δράση μας αποτελεί είτε μέρος της λύσης ή μέρος του προβλήματος. Όσο ζούμε σπάνια έχουμε την επιλογή "ψήφου αποχής" από τη δράση, πολύ συχνά όμως την ψευδαίσθηση της...

Σημαντικό όπλο προς αυτή την κατεύθυνση (του σκεπτόμενου ανθρώπου) θεωρώ την ύπαρξη του internet, ως μέσου μαζικής πληροφόρησης. Κι αυτό γιατί από τη φύση του πρώτον βασίζεται στην αποκεντρωμένη κοινωνική δικτύωση για να λειτουργήσει και δεύτερον απαιτεί κριτική σκέψη αν θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε ως μέσο πληροφόρησης. Είναι πραγματικά εργαλείο ουσιαστικής επανάστασης στην εποχή μας για αυτούς τους λόγους. (Προσωπική μαρτυρία και παράπονο προς τον εαυτό μου: το γεγονός ότι ο γραπτός μου λόγος είναι πολύ πιο συγκροτημένος από τον προφορικό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο internet...)

Προσωπικά εντοπίζω τα βαθύτερα αίτια των προβλημάτων μας στην ίδια την εξελικτική μας ρίζα ως ζώο αγέλης. Μια σύντομη εξήγηση είναι ότι ενστικτώδεις συμπεριφορές όπως η δημιουργία συνηθειών (μηχανικά επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ρουτίνας) και η υποσυνείδητη ανάγκη να ανήκουμε σε μία ομάδα (αγέλη) που ανταγωνίζεται μία άλλη (βλέπε στερεότυπα, θρησκευτικός/πολιτικός/αθλητικός φανατισμός, εθνικισμός/τοπικισμός/λαϊκισμός, φασισμός/ναζισμός/ολοκληρωτισμός, κοινωνικός/φυλετικός/σεξουαλικός ρατσισμός και όποιο άλλο παρόμοιο ιστορικό παράδειγμα από την αρχή του πολιτισμού μπορείτε να φανταστείτε) είναι συμπεριφορές απαραίτητες για την επιβίωσή μας ως είδος στο μεγαλύτερο μέρος της εξέλιξής μας, που όμως στο τελευταίο, κατά πολύ μικρότερο κομμάτι της, από τότε δηλαδή που αφήσαμε τη ζωή του κυνηγού-συλλέκτη και αρχίσαμε τη γεωργία/κτηνοτροφία με αποτέλεσμα την παραγωγή πλεονάσματος τροφής, η οποία με τη σειρά της οδήγησε στην απαρχή της δημιουργίας πολιτισμού (να προτείνω εδώ το φανταστικό Guns, Germs & Steel, καθώς και όλα τα βιβλία του Jarred Diamond), οδηγούν σε σημαντικότατα κοινωνικά προβλήματα, όπως αυτά της προηγούμενης παρένθεσης και της πρώτης παραγράφου.. Ένα άρθρο που διάβασα πρόσφατα και επιβεβαίωσε, αλλά και εμπλούτισε αυτή μου την άποψη, παρότι αναφέρεται σε πολύ πιο εξειδικευμένο θέμα, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Είναι μάλλον λυπηρό να αντιλαμβάνεται κανείς ότι παρ όλη την εξέλιξη της συνείδησής μας ένα βασικό κομμάτι του υποσυνείδητου παραμένει πρωτόγονο, αλλά καλύτερα να το βλέπουμε ως πρόκληση παρά ως εμπόδιο... Άλλωστε από τότε που αρχίσαμε να παράγουμε πολιτισμό εξελισσόμαστε όλο και περισσότερο ενάντια στη φύση μας!

Για παράδειγμα:

*Σχεδόν οτιδήποτε κάνουμε σήμερα το κάνουμε χρησιμοποιώντας πράγματα που έχουμε κατασκευάσει! Σκεφτείτε όλα τα πράγματα που κάνατε στο τελευταίο 24ωρο. Για πόσα από αυτά χρησιμοποιήσατε μόνο τις δυνατότητες που σας παρέχει το σώμα σας χωρίς να χρησιμοποιήσετε κάποιο είδος ανθρώπινης κατασκευής? Κάτι μου λέει ότι θα ψάχνετε για πολλή ώρα να βρείτε κάτι..

*Φοράμε ρούχα που και αυτά τα κατασκευάσαμε. Μάλιστα δεν τα φοράμε πλέον απλά για προστασία από το κρύο, αλλά δημιουργήσαμε έννοιες όπως η ντροπή για το γυμνό και η μόδα, έννοιες μάλλον εκφυλιστικές, αν και μπορεί κανείς να βρει εξελικτικά αίτια και σε αυτές..

*Μαγειρεύουμε το φαγητό μας. Το έχουμε εξελίξει μάλιστα σε τέχνη, με πρακτικά άπειρους τρόπους και συνδυασμούς στο σύνολο του παγκόσμιου πληθυσμού.

*Δημιουργούμε τέχνη! Κάτι που είναι δηλαδή εντελώς άχρηστο από πλευράς επιβίωσης κι όμως το έχουμε μετατρέψει πλέον σε ανάγκη. Είναι πολύ εντυπωσιακό να αναλογιστεί κανείς πώς ένα δημιούργημα της φαντασίας μας μπορεί να προκαλεί συναισθήματα τόσο πραγματικά... Κι όμως, η τέχνη είναι άχρηστη (All art is quite useless, όπως είπε κι ο Oscar Wilde) και μάλιστα οφείλει να είναι άχρηστη, αλλιώς δεν είναι τέχνη, γιατί τότε παύει να είναι αυτοσκοπός... Ο λόγος ακριβώς που τη λατρεύω! Μία καθόλου συμβατική μορφή έκφρασης που απευθύνεται σε απόλυτα συμβατικά μέσα αντίληψης, χρησιμοποιώντας εν μέρει συμβατικά μέσα για να επιτύχει το σκοπό της, που δεν είναι άλλος από την ίδια την έκφραση! (Διαβάστε κι ένα ωραίο δοκίμιο του Ν. Δήμου)

*Ο φυσιολογικά αδύναμος (τραυματισμένος, ασθενής, ανάπηρος κτλ) όχι μόνο επιβιώνει, αλλά έχει και πιθανότητες αναπαραγωγής, κάτι αδιανόητο για οποιοδήποτε άλλο είδος ζώου!

*Κάνουμε σεξ για ευχαρίστηση και όχι για αναπαραγωγή, χωρίς κύκλο οίστρου, και μάλιστα τις περισσότερες φορές κρυφά και μονογαμικά (οι μη-μονογαμικοί τύποι σχέσεων είναι στην πλειοψηφία τους αρκετά σύγχρονο φαινόμενο, με τον μοναδικό πραγματικά παλιό τύπο να είναι και ο μόνος που μπορεί να χαρακτηριστεί κοινωνικά ανήθικος, η απιστία), σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία του ζωικού βασιλείου! Σκεφτείτε μόνο την έννοια της αντισύλληψης σε σχέση με την επιβίωση...

*Και άλλα πολλά που μπορείτε να σκεφτείτε και μόνοι σας...

Όλα αυτά βέβαια έγινε δυνατό να εξελιχθούν μόνο αφότου άρχισε να υπάρχει πολιτισμός, αποτέλεσμα όπως είπαμε της δημιουργίας πλεονάσματος τροφής. Κανένα άλλο γνωστό είδος ζώου δεν έχει καταφέρει να εξελιχθεί τόσο, αφού κανένα δεν έχει ξεπεράσει την απλή πάλη για επιβίωση, άρα και κανένα δεν έφτασε σε τέτοιο σημείο εξέλιξης ώστε να εξελίσσεται ενάντια στη φύση του...

Απαραίτητο είναι βέβαια να ξεχωρίζουμε την εξέλιξη ενάντια στη φύση μας, που είναι κάτι θεμιτό και θα έπρεπε να το επιδιώκουμε όσο γίνεται περισσότερο και πιο συνειδητά, αρκεί να το κάνουμε ως σκεπτόμενοι άνθρωποι, από την εξέλιξη ενάντια στο περιβάλλον μας, που είναι κάτι απόλυτα καταστροφικό για την επιβίωσή μας, αυτό δηλαδή που καταφέρνουμε να ξεπερνάμε εδώ και χιλιάδες χρόνια με το πλεόνασμα τροφής που αναφέραμε!

Και ναι, ας μη γελιόμαστε, είναι ενάντια στη δική μας επιβίωση, όχι του πλανήτη... Αυτός μια χαρά θα τα πάει και χωρίς εμάς, όπως έκανε για εκατομμύρια χρόνια πριν εμφανιστούμε, ξεπερνώντας πολλές φυσικές καταστροφές και εξαφανίσεις ειδών. Η οικολογία είναι καθαρά ανθρωποκεντρική. Αυτό καλά θα κάνουμε να το θυμόμαστε...

Και να συνειδητοποιήσουμε τη ζημιά που έχουμε καταφέρει να προκαλούμε μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα και να κάνουμε κάτι για μας με μακροπρόθεσμο επιτέλους όφελος...

Διαφορετικού τύπου ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η παρατήρηση ότι η εξέλιξη κάθε είδους (γεωλογική, βιολογική, κοινωνική, τεχνολογική και βάλε..) φαίνεται να γίνεται πάντα εκθετικά (σχετικό άρθρο που πέτυχα πρόσφατα και χάρηκα που το παρατήρησε κι άλλος :p). Υπάρχει κάποια μαθηματική σχέση που να εξηγεί γιατί?

Απαντήστε μου αν ξέρετε.. Με ενδιαφέρει.

Θα αναλύσω περισσότερο την άποψή μου όταν έχω περισσότερο χρόνο να το κάνω, αλλά προφανώς μπορούμε και να τη συζητάμε όποτε βρισκόμαστε από κοντά. Μέχρι τότε χρησιμοποιείστε τη ως food for thought.

Ελπίζω να μη σας κούρασα με την αρκετά μεγάλη απάντησή μου (αν και μάλλον πιο πολύ κουράστηκα εγώ να τη διατυπώσω), αλλά ήταν μία καλή αφορμή για να πω κάποια πράγματα που σκέφτομαι και μελετάω συχνά...

Με ενδιαφέρει πολύ η γνώμη σας! Κάθε απάντηση θα εκτιμηθεί δεόντως!

Ο εγκέφαλός μας είναι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο έχουμε όχι απλώς επιβιώσει αλλά επικρατήσει σαν είδος. Ας τον χρησιμοποιήσουμε όσο μπορούμε καλύτερα!"

Περιμένω τα σχόλιά σας!

***********************************************************

Edit επόμενης μέρας:

Προσθέτω μία σημερινή μου απάντηση στην πρόταση ενός φίλου για το Jesus Camp.

(By the way, περιμένω εδώ πιό λεπτομερή απάντηση από αυτό τον φίλο, μιά και εκτιμώ τη γνώμη του...)

Το έχω δει αρκετά παλιότερα και μπορώ να πω πως είμαι έτοιμος για οποιοδήποτε σχόλιο! Θα περιμένω την απάντηση κάποιου άλλου για να σχολιάσω...

Δείτε το σε streaming εδώ!

Να κι ένα σχετικό άρθρο από τη σελίδα του Dawkins..

Για όσους ενδιαφέρονται, ορίστε ένα πολύ καλό blog, τίγκα στα αθεϊστικά ντοκιμαντέρ και βιβλία, με rapidshare links για να τα κατεβάσετε!

Κατά τη γνώμη μου τέτοιες πληροφορίες έχουν περισσότερο ενδιαφέρον για όσους θεωρούν τους εαυτούς τους χριστιανούς ή γενικότερα οπαδούς κάποιας θρησκείας.

Δεν έχει νόημα να πιστεύεις σε κάτι αν δε γνωρίζεις τι είναι αυτό που πιστεύεις, έτσι δεν είναι?

Και τελειώνω παραφράζοντας τη γνωστότατη ρήση του Μεσαίωνα (ξέρετε, τότε που τα πάντα ελέγχονταν από τη θρησκεία... καλά δεν ήταν?), αλλάζοντας απλά ένα κόμμα στη φράση (απόδειξη του πόσο μπορεί ένα κόμμα να αλλάξει το νόημα μιας πρότασης  :p):

"Πίστευε και μη, ερεύνα!"

Και θα ήθελα με την ευκαιρία να διευκρινίσω δυο τρία πράγματα πάνω στη μεσαία απάντηση, που είναι και η κεντρική της ανάρτησης.

Δεν είμαι εναντίον του καπιταλισμού, χωρίς όμως να είμαι και υπέρμαχός του. Για την ακρίβεια, φροντίζω να μην είμαι φανατικά υπέρ ή κατά οποιασδήποτε ιδέας. Νομίζω ότι αυτό θα έπρεπε να είναι σαφές από τα υπόλοιπα γραφόμενα, αλλά just in case... Καθετί, έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τα οποία πρέπει και να ζυγίζουμε αντικειμενικά, ώστε να καταλήγουμε σε ισορροπημένες λύσεις, που συνήθως συνδυάζουν χαρακτηριστικά από διαφορετικά συστήματα. Αυτό είναι αρκετά έντονο στα οικονομικά συστήματα. Με μια προσεκτική ματιά στα links που παραθέτω μπορείτε να καταλάβετε προς τα που τείνω με τις έως τώρα γνώσεις μου...

Θα το αναλύσω περαιτέρω σε κάποιο άλλο άρθρο (έχοντας διαβάσει και περισσότερα), κάποια άλλη στιγμή.

Μια και αναφέρθηκε το θέμα των σχέσεων... Θεωρώ κάποιους σύγχρονους τύπους μη-μονογαμικών σχέσεων την πιο ώριμη μορφή που μπορεί να πάρει μία σχέση και σημαντικό εξελικτικό βήμα προς τα μπρος, μια και καταρρίπτουν "πατροπαράδοτες" έννοιες όπως η κυριαρχία και η κτητικότητα μέσα σε μία σχέση και αναδεικνύουν έννοιες όπως ο ειλικρινής σεβασμός στην ανεξάρτητη εξέλιξη του συντρόφου, που κατά τη γνώμη μου είναι πολύ πιο κοντά στην πραγματική αγάπη (όσο αφηρημένη κι αν είναι αυτή σαν έννοια) από τις πιο παραδοσιακές μορφές σχέσεων. Θα το αναλύσω επίσης περισσότερο σε κάποιο άλλο άρθρο...